ΜΑΧΗ ΚΡΗΤΗΣ -20 ΜΑΙΟΥ 1941

 

Το πρωί της 20ης Μαΐου του 1941 ο ξάστερος ανοιξιάτικος ουρανός της Κρήτης μαυρίζει από εκατοντάδες σκουρόχρωμα γερμανικά αεροπλάνα, τα οποία καθώς μουγκρίζουν μοιάζουν με τέρατα της Αποκάλυψης. Η γη σείεται και αμέσως τα πρώτα κύματα των επίλεκτων γερμανικών τμημάτων αρχίζουν να πέφτουν κατά χιλιάδες, από τα αμέτρητα μεταγωγικά αεροπλάνα και ανεμόπτερα.

Η μάχη για την κατάληψη της Κρήτης κράτησε  από τις 20 έως στις 29 του Μάη 1941.  Η γερμανική επίθεση ξεκίνησε με ανελέητο βομβαρδισμό των πόλεων και των χωριών και η  απόβαση των Γερμανών στο νησί έγινε με ρίψη αλεξιπτωτιστών.

Πεδίο μάχης και τα χωριά και οι πόλεις.  Ο άμαχος κρητικός λαός κτυπιέται ανελέητα. Η μάχη διεξάγεται σώμα με σώμα.   Άμυνα παλλαϊκή, χωρίς σχέδιο, χωρίς πρόγραμμα. Ωστόσο οι γέροι, οι γυναίκες και τα παιδιά δημιουργούν έπος!

Οι απώλειες των Γερμανών αλεξιπτωτιστών κατά την πρώτη ημέρα είναι απρόσμενα γι αυτούς μεγάλες. Αυτοί όμως συνεχίζουν απτόητοι τις ρίψεις. Πολλοί σκοτώνονται στον αέρα, αλλά και αυτοί που φτάνουν στο έδαφος αποδεκατίζονται από ένα άοπλο και αδάμαστο λαό, που με την ψυχή γεμάτη Ελλάδα ορμάει με τα μαυρομάνικα, τις τσουγκράνες και τα τσαπιά, πετσοκόβοντας τους σιδερόφρακτους και πάνοπλους εισβολείς.

Η άμυνα κρατάει γερά. Αλλά προς το βράδυ της πρώτης ημέρας, οι Γερμανοί πατούν πόδι στο αεροδρόμιο του Μάλεμε και το κρατούν, παρά τις επιθέσεις των υπερασπιστών του νησιού. Απόπειρα των χιτλερικών να στείλουν ενισχύσεις από τη θάλασσα συντρίβεται από τον Αγγλικό στόλο, με φοβερές απώλειες για τους Γερμανούς, αλλά και τους Άγγλους που χάνουν βαριά πολεμικά σκάφη. Την επόμενη ημέρα οι ρίψεις Γερμανών αλεξιπτωτιστών συνεχίζονται με μεγαλύτερη πυκνότητα, αλλά και περισσότερες απώλειες για τους εισβολείς. Παρά τις εκατόμβες των νεκρών με τις συνεχείς ενισχύσεις που φτάνουν ακατάπαυστα, οι Γερμανοί κατορθώνουν να δημιουργήσουν και άλλα προγεφυρώματα τα οποία ενώνονται μεταξύ τους και ετοιμάζονται για γενική επίθεση. Η κατάσταση για τους αμυνόμενους είναι πλέον απελπιστική και την εβδόμη μέρα αποφασίζεται η εκκένωση της Κρήτης από το συμμαχικό στρατό.

Κυρίαρχοι καταχτητές πλέον οι υπάνθρωποι του Χίτλερ στρέφονται με λύσσα πάνω στον άμαχο πληθυσμό, για να τον τιμωρήσουν για την ηρωική του αντίσταση. Λεηλατούν, δολοφονούν, καίνε, καταστρέφουν.

Οι βαρβαρότητες εναντίον του άμαχου πληθυσμού, με συλλήψεις και ομαδικές εκτελέσεις, με στρατόπεδα συγκέντρωσης κ.τ.λ, άρχισαν αμέσως με την Γερμανική κατοχή της νήσου και ως αντίποινα. Πρώτο θύμα η Κάνδανος ( 1 Ιουνίου 1941 ), ύστερα τα Ανώγεια, η Βιάννος κ.τ.λ.

 

ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΡΗΤΗΣ

 

Ωστόσο οι Κρήτες δε δαμάζονται και συνεχίζουν την ηρωική τους αντίσταση για 4 ακόμα χρόνια από τις απόκρημνες και υπερήφανες βουνοκορφές του Ψηλορείτη, της Δίκτης και των Λευκών Ορέων. Συνεχίζουν την εθνική τους αντίσταση μέχρι που η λευτεριά ξαναγυρίζει και στεφανώνει και πάλι το ηρωικό και πανέμορφο νησί - Το νησί των γενναίων.

Σημειώνεται ότι στην Κρήτη ήταν η πρώτη φορά που οι Γερμανοί αντιμετώπιζαν αντίσταση από τον τοπικό πληθυσμό, δηλαδή από αστράτευτους και απόστρατους – ηλικιωμένους άνδρες, καθώς και από γυναίκες και παιδιά.  

Από τις αρχές Ιουνίου 1941 δημιουργούνται πλήθος από αντιστασιακές οργανώσεις σε ολόκληρη την Κρήτη, όπως του Μανώλη Μπαντουβά στον Αγ. Σύλλα, του Πετρακογιώργη στις Καμάρες, η ομάδα του Αδάμη Κρασανάκη στη Δίκτη,  η Οργάνωση Ανωγείων, η οργάνωση του Ραφτόπουλου στη Βιάννο, η Οργάνωση του Αντ Γρηγοράκη στον Κρουσώνα, η Οργάνωση του Γ Κατσιά στα Σφακιά, η οργάνωση του Μάντακα στα Λευκά όρη, του Γιώργη Κατσιρντάκη στα Χουστουλιανά, κ.α.

Θυμίζουμε μόνο δυο από τα μεγάλα κατορθώματα της Εθνικής Αντίστασης, που όμως τα λένε όλα:

Απαγωγή του Γερμανού στρατιωτικού Διοικητή Κρήτης  Κράιπε (26 Απριλίου 1944) από Εγγλέζους και Κρήτες αντιστασιακούς

Εξαναγκασμός σε παράδοση του Ιταλού στρατιωτικού διοικητή Κάρτα.(από Κρήτες αντιστασιακούς.

Η Εθνική Αντίσταση Κρήτης είναι ενέργεια λαϊκών ανθρώπων και όχι στρατιωτικών, αφού αφενός ο στρατός των συμμάχων μετά τη Μάχη της Κρήτης έφυγε στη Μ. Ανατολή και αφετέρου από το Νοέμβριο του 1940 η Κρήτη ήταν  αφύλακτη, χωρίς ελληνικό στρατό, χωρίς οργανωμένη άμυνα, επειδή  κατά τη κήρυξη του Ελληνο-ιταλικού πολέμου η  5η  Μεραρχία της Κρήτης έλειπε στο μέτωπο – ο λόγος και για τον οποίο η  κρητική μούσα λέει:

''ΧΙΤΛΕΡ, ΝΑ ΜΗΝ ΤΟ ΚΑΥΧΗΘΕΙΣ ΠΩΣ ΠΑΤΗΣΕΣ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ.
ΞΑΡΜΑΤΩΤΗ ΤΗΝ ΗΥΡΗΚΕΣ  ΚΑΙ ΛΕΙΠΑΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΣΗΣ.
  Η  5η Η ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΤΗΣ, ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΤΗΣ''

στα ξένα πολεμούσανε, πάνω στην Αλβανία,

μα πάλι πολεμήσανε ». (Ριζίτικο)

 

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ & ΟΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

 

Σκοπός της κατάληψης της Κρήτης από τους Γερμανούς ήταν η χρησιμοποίηση της νήσου σαν αεροπορική βάση εναντίον της Αγγλίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ιδιαίτερα ως βάση για την προστασία των θαλάσσιων επικοινωνιών στο Αιγαίο από Βρετανικές επιθέσεις που προέρχονταν από την Αλεξάνδρεια και ιδιαίτερα για την προστασία της μεταφοράς πετρελαίου στην Ιταλία.

Η απόφαση για την κατάληψη της Κρήτης λήφθηκε από τον ίδιο τον Χίτλερ στις 25 Απριλίου 1941, λίγες ημέρες μετά την παράδοση της ηπειρωτικής Ελλάδας στις δυνάμεις του Άξονα, και έλαβε την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Ερμής» (« Unternehmen Merkury»). Στόχος ήταν να εξασφαλιστούν τα νοτιοανατολικά νώτα των Γερμανών  ενόψει της μεγάλης «Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα» (= η Εκστρατεία για την κατάληψη της Ρωσίας) και να εφορμήσουν στη συνέχεια  από εκεί στη βόρεια Αφρική, με εφαλτήριο την Κρήτη.

Το σχέδιο για την κατάληψη της Κρήτης εκπονήθηκε από το διοικητή της 7ης Γερμανικής μεραρχίας αλεξιπτωτιστών στρατηγό Kurt Studend και παρουσιάστηκε στο Χίτλερ από το αρχηγό  της Γερμανικής αεροπορίας Goring. Σύμφωνα με το σχέδιο Στούντετ και την απόφαση του Χίτλερ, στις 25 Απριλίου 1941 εκδόθηκε η υπ' αριθμόν 28 διαταγή γενικών κατευθύνσεων (ντερεκτίβα) και την υπό συνθηματική ονομασία MERKUR ( ΕΡΜΗΣ) επιχείρηση για την κατάληψη της Κρήτης.

Για την κατάληψη της Κρήτης  είχαν διατεθεί από τους Γερμανούς η 7η Μεραρχία αλεξιπτωτιστών, η 5η Ορεινή μεραρχία και ένα σύνταγμα της 5ης Θωρακισμένης μεραρχίας.  Επίσης κάπου 1.370 γερμανικά αεροπλάνα έριξαν περίπου  60.000 Γερμανούς αλεξιπτωτιστές στην Κρήτη  με παντός είδους οπλισμό.

Οι συμμαχικές δυνάμεις που έλαβαν μέρος στη Μάχη της Κρήτης ήταν 30-32000 στρατιώτες και 1500 αξιωματικοί, Άγγλοι, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί.  Επίσης 11.500 Έλληνες νεοσύλλεκτοι ( Υπήρχαν στο νησί οκτώ τάγματα νεοσύλλεκτων που μεταφέρθηκαν από την Τρίπολη και το Ναύπλιο αγύμναστοι και χωρίς οπλισμό) και μια αξιόμαχη δύναμη της Σχολής χωροφυλακής.  Και σύσσωμος ο ηρωικός Κρητικός λαός.

Επικεφαλής της Δύναμης Κρήτης (Creforce) ήταν ο στρατηγός Μπέρναρντ Φρέιμπεργκ, Νεοζηλανδός, ήρωας του Α΄ παγκόσμιου Πολέμου, Είχε έρθει στην Κρήτη στις 29 Απριλίου του 1941.

 

ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ

Το τίμημα σε αίμα που πλήρωσε η Κρήτη από την εισβολή και κατοχή των Γερμανών είναι 6.593 άνδρες, 1.113 γυναίκες και 869 παιδιά. Φονευθέντες και αγνοούμενοι των συμμάχων είναι  1751. Οι Γερμανικές απώλειες είναι περίπου 4000 φονευθέντες και αγνοούμενοι Γερμανοί και πάνω από 170 αεροπλάνα.

Στην επιχείρηση των 10 ημερών της Μάχης τη; Κρήτης τα θύματα των Γερμανών ήταν περισσότερα από ολόκληρη την επιχείρηση στη Γιουγκοσλαβία και Ελλάδα.Ο στρατός πού χάθηκε θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κατάληψη της Κύπρου, της Συρίας, του Ιράκ και πιθανόν της Περσίας. Η 7η αερομεταφερόμενη Μεραρχία του Γ΄ Ράιχ, η επίλεκτη Μεραρχία των Αλεξιπτωτιστών στο μέλλον δεν θα παίξει πια κανένα ουσιαστικό ρόλο, ούτε θα επιχειρηθεί παρόμοια επιχείρηση κατά την διάρκεια του πολέμου από τους Γερμανούς.

 

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

 

Το έπος της Μάχης της Κρήτης  και της Εθνικής αντίστασης Κρήτης το έγραψε η ψυχή του απλού Κρητικού!

Η Μάχη και η Εθνική Αντίσταση της Κρήτης είναι ένας από τους σταθμούς μιας μακραίωνης πορείας αγώνων, θυσιών, ολοκαυτωμάτων.

Στη Μάχη της Κρήτης οι ηρωικοί υπερασπιστές του νησιού έδωσαν στον εισβολέα απάντηση, ανάλογη με εκείνη του Λεωνίδα.

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ  είναι ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς στην ιστορία του 2ου Παγκόσμιου πολέμου. Αποτελεί σύμβολο ηρωισμού και αυτοθυσίας στην Ιστορία των λαών

Η Μάχη της Κρήτης αντέστρεψε τη χρονολογική σειρά των σχεδίων του Γερμανικού επιτελείου. Επέφερε ριζική μεταβολή στις εκστρατείες και ιδίως στην πορεία όλου του πολέμου.

Η Μάχη της Κρήτης καθυστέρησε την επίθεση κατά της Ρωσίας που είχε προγραμματιστεί για τις 18 Μαΐου του 1941 και έδωσε τη δυνατότητα στους Ρώσους να κερδίσουν χρόνο για να αμυνθούν. Έτσι ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος ( Επιχείρηση Βαρβαρόσας ) αντί στα μέσα Μαΐου άρχισε στις 22 Ιουνίου 1941.

Οι Κρητικοί με τους συμμάχους τους στην Κρήτη: Βρετανούς, Νεοζηλανδούς και Αυστραλούς αντιστάθηκαν ηρωικά αλλά ηττήθηκαν. Όμως αυτή ήταν μια πύρρειος νίκη για τους Γερμανούς, γιατί τους προξένησε μεγάλες απώλειες σε έμψυχο και άψυχο δυναμικό.

Ο διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στη Μάχη της Κρήτης, ο στρατηγός Φράιμπεργκ γράφει στην έκθεσή του: "Ολίγα έθνη έχουν τα ευγενικά προτερήματα των Κρητικών".

Ο Γερμανός διοικητής του Σώματος Αλεξιπτωτιστών κατά τη Μάχη της Κρήτης Φον Στούντεντ γράφει στην έκθεσή του: "Δι εμέ ως διοικητής των Γερμανικών μονάδων αλεξιπτωτιστών που κατέλαβαν την Κρήτη, το όνομα της νήσου αυτής συνδέεται με πικρές αναμνήσεις. Ομολογώ ότι επλανήθηκα στους υπολογισμούς μου όταν συνεβούλευσα αυτήν την επίθεση.  Αποτέλεσμα ήταν όχι μόνο να χάσω πολύτιμους αλεξιπτωτιστές, τους οποίους θεωρούσα παιδιά μου, αλλά και να εκλείψουν πλέον οι σχηματισμοί αλεξιπτωτιστών, τους οποίους είχα δημιουργήσει ο ίδιος".

Ο ίδιος ο Χίτλερ ( Hitler) παραδέχθηκε: " Η Κρήτη απέδειξε ότι οι μεγάλες μέρες των αλεξιπτωτιστών τελείωσαν."

Ο Βρετανός ιστορικός Αian Ciark έγραψε, σχετικά με τη μάχη της Κρήτης: «Πόσο διαφορετικός θα ήταν ο ρους της ιστορίας, αν ένα χρόνο πριν οι κάτοικοι της Δύσης είχαν δείξει το ίδιο θάρρος με τους Κρητικούς κατά την εισβολή των Γερμανών στα χωριά τους».

Ο πατέρας της Νίκης Ουϊνστον Τσόρτσιλ  (Winston Churchill,  ο τότε  πρωθυπουργός της Αγγλίας) στα Απομνημονεύματά του γράφει: «Η αντίσταση στην Κρήτη προκάλεσε την καταστροφή επίλεκτων γερμανικών δυνάμεων, που θα μπορούσαν να παίξουν κεφαλαιώδη ρόλο στα μεταγενέστερα γεγονότα της Μέσης Ανατολής… Στην Κρήτη ο Goering κέρδισε μια Πύρρειο νίκη, διότι με τις δυνάμεις που σπατάλησε εκεί θα μπορούσε εύκολα να κατακτήσει την Κύπρο, τη Συρία, το Ιράκ και ίσως ακόμη και την Περσία... Διέπραξε την ανοησία να αφήσει να του ξεφύγουν αυτές οι μεγάλες ευκαιρίες, με το να θυσιάσει τις αναντικατάστατες αυτές δυνάμεις σε έναν θανάσιμο αγώνα που διεξαγόταν συχνά σώμα με σώμα..."

Ο Άγγλος στρατάρχης Weyvell (Ουέιβελ) ανέφερε στην κυβέρνησή του: "Οι απώλειες των Γερμανών στην Κρήτη έσωσαν τη γενική κατάσταση στη Μεσόγειο, διότι καταστράφηκε το μεγαλύτερο μέρος των αεραγημάτων του εχθρού και μέγας αριθμός αεροπλάνων"!

Ο ίδιος λέγει επίσης: "Προθύμως αναγνωρίζομεν ότι οι Έλληνες σύμμαχοί μας είναι οι πρώτοι που τας υπερόχους νίκας των εις την Βόρειον Ήπειρον άνοιξαν τον δρόμον και κατάφερον πλήγματα κατά της φασιστικής Ιταλίας. Αι επιτυχίαι δεν είχαν μόνον τοπικήν σημασίαν, αλλά επηρέασαν την όλην εξέλιξιν του πολέμου. Η άμυνα της Κρήτης έσωσε την Κύπρον, την Συρίαν, το Ιράκ και ίσως το Τομπρούκ."

Η ΕΣΣΔ, διά του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Μόσχας, αναγνώρισε την καθοριστική συμβολή της Ελλάδος στην καθυστέρηση και τελική αποτυχία της Γερμανικής επιθέσεως εναντίον της ΕΣΣΔ (επιχείρηση "Barbarossa"):  "Επολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και ενικήσατε. Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήτο δυνατόν να γίνει άλλως, διότι είσθε Έλληνες. Εκερδίσαμεν χρόνον διά να αμυνθώμεν. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευγνωμονούμε."

Γράφει ο Joseph Goebbels στο ημερολόγιό του, στις 8 Απρ. 1941, δύο ημέρες μετά την γερμανική επίθεση, εντυπωσιασμένος και αυτός από την μαχητικότητα των Ελλήνων: "Προχωρούμε αργά στην Ελλάδα... Οι Έλληνες είναι γενναίοι μαχητές.... Τα καταληφθέντα χαρακώματα είναι γεμάτα πτώματα... Και αυτός ο Φύρερ θαυμάζει ιδιαιτέρως το θάρρος των Ελλήνων. Ίσως υπάρχει ακόμη ένα ίχνος της παλαιάς ελληνικής καταγωγής σ' αυτούς."

Η εφημερίδα "Χρόνος", του Τόκιο, έγραφε: "Προτείνουμε ως ζήτημα υπέρτατου καθήκοντος τιμής, όπως δημιουργηθεί έκτακτο "Τάγμα των Ιπποτών της Κρήτης), για να τιμηθεί με ειδικό παράσημο κάθε πολίτης, κάθε στρατιώτης και κάθε αξιωματικός που έλαβε μέρος στην ενδοξότερη μάχη της ιστορίας, τη Μάχη της Κρήτης"

Οι Λονδρέζικοι Τάιμς  έγραψαν: "Η Μάχη της Κρήτης υπήρξε το συναρπαστικότερο γεγονός του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. και η αποθέωση του ανθρώπινου ηρωισμού"

Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ, ο εκπρόσωπος της Αγγλίας επί Γερμανοκρατούμενης Κρήτης, είπε: "Κατά τη Μάχη της Κρήτης, η ανδρεία και το πνεύμα των Κρητών γέμισαν τις σελίδες του παγκόσμιου τύπου. Η μάχη αυτή έγινε θρύλος και στα μάτια ολόκληρου του κόσμου η λέξη "Κρητικός" έγινε συνώνυμη με τις λέξεις "Πολεμιστής" και "Ήρως".

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΤΣΩΡΤΣΙΛ  & ΣΤΟΥΝΤΕΝΤ (Επιμέλεια S. J. SMITH).

 

Ο Τσώρτσιλ, προς τον οποίον διατυπώθηκαν κατηγορίες για την απώλεια της Κρήτης, στα απομνημονεύματά του λέει τα εξής:

“Επάνω από 5000 Βρετανικά και Αυτοκρατορικά στρατεύματα έμειναν μετά τη Μάχη κάπου στη Κρήτη και ο στρατηγός Ουέϊβελ υπέδειξε στους άνδρες αυτούς να συνθηκολογήσουν. Πολλοί όμως διεσκορπίσθησαν στα ορεινά του Νησιού, που έχει μήκος 160 μιλίων. Οι χωρικοί και οι αγρότες ετιμωρούντο χωρίς οίκτο, όταν ανεκαλύπτοντο ότι εβοηθούσαν τόσο τους Ελληνες όσο και τους Βρετανούς αυτούς στρατιώτες. Βάρβαρα αντίποινα επεβάλλοντο σε αθώους και γενναίους χωρικούς, που ετουφεκίζοντο ομαδικώς. Για τον λόγο αυτόν επρότεινα τρία χρόνια αργότερα, το 1944, στο Ανώτατο Πολεμικό Συμβούλιο, όσα εγκλήματα είχαν διαπραχθεί στις διάφορες Χώρες και περιοχές, να δικάζονται εκεί που διεπράχθησαν και οι κατηγορούμενοι να στέλωνται στο τόπο του εγκλήματος δια να δικαστούν. Αυτή η αρχή, ύστερα από μεγάλες πιέσεις μου προς τους Συμμάχους, έγινε τελικά δεκτή και μερικά από τα μεγάλα αυτά εγκλήματα των Χιτλερικών, επληρώθησαν. Συνολικά 16.500 άνδρες μετεφέρθησαν ασφαλώς από τη Κρήτη στην Αίγυπτο. Αυτοί ήταν σχεδόν αποκλειστικώς Βρετανοί και αυτοκρατορικά στρατεύματα από την Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία. Αλλοι 1000 περίπου από διάφορες επιχειρήσεις κομάντος εβοήθησαν κατά τη Μάχη, αλλά ανεχώρησαν αργότερα.

Ο Λαός της Κρήτης, ανεξάρτητα πολιτικής ιδεολογίας, φύλλου ή ηλικίας είχε λάβει τα όπλα από τους Γερμανούς που σκότωνε με πρωτόγονα μέσα και ρίχτηκε στη μεγάλη Μάχη, τη Μάχη της ζωής ή θανάτου, με μια ανήκουστη και αξιοθαύμαστη αυτοθυσία.

Οι απώλειές μας ανήλθον σε 13.000 περίπου νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους. Σ’ αυτούς πρέπει να προστεθούν 2000 ακόμη ναύτες. Μετά τον πόλεμο, περισσότεροι από 4000 τάφοι Γερμανών εμετρήθηκαν εις την περιοχήν του Μάλεμε και του κόλπου της Σούδας και άλλοι 1000 εις το Ρέθυμνον και το Ηράκλειον. Εκτός από αυτούς υπάρχει και ο πολύ μεγάλος και άγνωστος αριθμός των Γερμανών που επνίγησαν στη θάλασσα. Εκατοντάδες έχουν ρίξει ακόμη οι Κρητικοί σε ξεροπήγαδα που τα σκέπασαν δια να μην ανακαλυφθούν και πολλούς έχουν θάψει σε τάφους που δε βρέθηκαν ποτέ. Συνολικά από αριθμούς που γνωρίζομε ανήλθον άνω των 15.000 σε νεκρούς και τραυματίες. Χάθηκαν 170 οπλιταγωγά αεροπλάνα, αρκετά καταδιωκτικά και ανεμόπτερα και αρκετό πολεμικό υλικό. Το τίμημα ήταν πολύ βαρύ για τη νίκη τους.

Η Μάχη της Κρήτης είναι ένα παράδειγμα των αποφασιστικών αποτελεσμάτων ενός σκληρού και παρατεταμένου αγώνος, χωρίς να ληφθούν υπ’ όψιν οι ελιγμοί για στρατηγικές θέσεις. Δεν ξέραμε πόσες μεραρχίες αλεξιπτωτιστών διέθεταν οι Γερμανοί. Ύστερα όμως από όλα αυτά που συνέβησαν στη Κρήτη, λάβαμε τα μέτρα μας για να οργανώσουμε την άμυνα της Αγγλίας εναντίον τεσσάρων ή και πέντε τολμηρών αεροκινήτων μεραρχιών. Ακόμη αργότερα τόσον εμείς όσο και οι Αμερικανοί δημιουργήσαμε δυνάμεις αλεξιπτωτιστών σε πολύ μεγάλη κλίμακα. Στη πραγματικότητα δια την Κρήτη, η έβδομη αεροκίνητος μεραρχία ήταν η μόνη που διέθετε ο Γκαίριγκ και αυτή κατεστράφη σχεδόν εξ ολοκλήρου. Πάνω από 5000 από τους γενναιότερους άνδρες της εφονεύθησαν και η όλη διάρθρωσις της οργανώσεως αυτής κατεστράφη δια παντός. Δεν ενεφανίσθη πλέον ποτέ υπό αξιόλογον μορφήν. Οι Νεοζηλανδοί, οι Αυστραλοί, οι Ουαλοί και οι Αγγλοι, μαζί με τους αφάνταστα ηρωϊκούς και πεισματάριδες Κρητικούς, που επολέμησαν στον αποκαρδιωτικόν μάταιο αυτόν αγώνα, μπορούν, δίκαια νομίζω, να αισθάνονται ότι έπαιξαν αποτελεσματικό ρόλο, σε μια μάχη, που μας ανακούφισε σοβαρά.

Η απώλεια των πιο καλών Γερμανών πολεμιστών απεμάκρυνε το τρομερό όπλο των αλεξιπτωτιστών από κάθε περαιτέρω συμμετοχή στα γεγονότα που διεδραματίσθησαν στη Μέση Ανατολή. Ο Γκαίριγκ κέρδισε μόνο μια ΠΥΡΡΕΙΑ ΝΙΚΗ στη Κρήτη, γιατί με τις δυνάμεις που εσπατάλησε εκεί, θα μπορούσε εύκολα να καταλάβη τη Κύπρο, το Ιράκ, τη Συρία και ίσως ακόμη και τη Περσία. Τα στρατεύματα που έχασε στη Κρήτη, ήταν ακριβώς εκείνα που εχρειάζοντο δια να καταλύσουν ευρείες αμφιταλαντευόμενες περιοχές, όπου δεν θα συναντούσαν σοβαρή αντίσταση. Ηταν ανόητος να περιφρονήση τόσες μεγάλες ευκαιρίες και να δαπανήση τέτοιες αναντικατάστατες δυνάμεις, σ’ ένα θανάσιμο αγώνα, που διεξήγετο συχνά από τους Κρήτας και τους Μάορι των Νεοζηλανδών σώμα προς σώμα.”

Ο Γερμανός στρατηγός Στούντεντ,  στα απομνημονεύματά του -  στο βιβλίο του “Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ” – λέει τα εξής:  

“Οσοι επολέμησαν στη Κρήτη το 1941, πρέπει να είναι υπερήφανοι, τόσον οι επιτιθέμενοι Γερμανοί, όσον και αι Αγγλικαί αμυντικαί δυνάμεις. Δι’ εμέ όμως, ως Διοικητού των Γερμανικών μονάδων αλεξιπτωτιστών που κατέλαβαν την Κρήτη, το όνομα της νήσου αυτής συνδέεται με πικράς αναμνήσεις. Ομολογώ ότι επλανήθην από τους υπολογισμούς μου, όταν συνεβούλευσα αυτή την επίθεσιν. Και το αποτέλεσμα ήτο όχι μόνον να χάσω πολλούς και πολυτίμους αλεξιπτωτιστάς, που τους θεωρούσα σαν παιδιά μου, αλλά και να εκλείψουν πλέον οι γερμανικοί σχηματισμοί αλεξιπτωτιστών, τους οποίους είχα δημιουργήσει εγώ ο ίδιος. Από Γερμανικής πλευράς είναι γνωστόν ότι απεβιβάσθηκαν ή ερρίφθησαν εις την Νήσον 23.464 άνδρες. Παρ’ όλας τας δυσχερείας, ηγωνίσθημεν εναντίον ενός εχθρού αξίως γενναίου και υπερέχοντως αριθμητικώς.

Πολλοί, μεταξύ των οποίων και ο Γκαίριγκ, επίστευσαν ότι είχε προδοθεί εις τους Αγγλους το Γερμανικόν σχέδιον καταλήψεως της Κρήτης, διότι μετά τας επιχειρήσεις ευρήκαμε εις τα Χανιά, εις το Στρατηγείον του στρατηγού Φράϋμπεργκ ένα νέο σχέδιο Βρετανικής αμύνης κατά των αλεξιπτωτιστών. Προς μεγάλη μου έκπληξιν περιελάμβανε μέγα μέρος των διαταγών μου δια την απόβασιν εις την Ολλανδίαν, αι οποίαι εχρησιμοποιήθησαν και δια την επίθεσιν εις την Κρήτη.

Το Βρετανικό Γενικό Επιτελείον είχε μελετήση λεπτομερώς τη νέα Γερμανική τακτική αλεξιπτωτιστών. Ο Χίτλερ εξεπλάγει από τας βαρείας απωλείας μας εις την Κρήτην και το παράδοξο ήταν ότι παρ’ όλη τη νίκη, έχασε την εμπιστοσύνη του στο όπλο των αλεξιπτωτιστών.

Στις 19 Ιουλίου που δέχτηκε όσους αλεξιπτωτιστάς επέζησαν στη Κρήτη δια να τους παρασημοφορήση μού είπε σχετικώς: “Η Κρήτη αποδεικνύει ότι οι αλεξιπτωτισταί ανήκουν πλέον εις το παρελθόν, διότι η επιτυχία του όπλου αυτού εξαρτάται από τον αιφνιδιασμόν, ένα παράγοντα δηλαδή που έχει λείψει πλέον”.

Ο Χίτλερ δεν έχασε μόνο την εμπιστοσύνη του στο όπλο αυτό, αλλά και αρνήθηκε να πιστέψη ότι οι Αγγλοι και οι Αμερικανοί κατήρτιζαν σώματα αλεξιπτωτιστών.

Η αντίσταση εις την Κρήτην έσωσε τη Μέση Ανατολή και καθυστέρησε τη Γερμανική επίθεση κατά της Ρωσίας.

Οι Αγγλοι έβγαλαν ορθά συμπεράσματα από τη Κρήτη και με τη συνηθισμένη μεθοδικότητά τους, άρχισαν να δημιουργούν ισχυρές δυνάμεις αλεξιπτωτιστών. Οι Αγγλοι σχημάτισαν δύο και οι Αμερικανοί πέντε.

Αυτό προκάλεσε μεγάλες δυσχέρειες στους Γερμανούς κατά τα 2 τελευταία αποφασιστικά έτη του πολέμου. Διότι οι Αγγλοαμερικανοί μας χτύπησαν με το όπλο που εμείς είχαμε τελειοποιήσει.

Και μια μαντινάδα:

¨Κρήτη μου όμορφο νησί πού ‘γραψες ιστορία

Δίχως στρατό πολέμησες μια αυτοκρατορία.¨

 

ΧΡΟΝΙΚΟ ΜΑΧΗΣ  ΚΡΗΤΗΣ (20 – 31 ΜΑΙΟΥ 1941)

 

Ο Χίτλερ λογάριαζε να καταλάβει την Κρήτη σε 24 ώρες. Χρειάστηκαν οκτώ ημέρες, που καθόρισαν την εξέλιξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

28 Οκτωβρίου 1940 Κήρυξη ελληνοϊταλικού πολέμου.

Νοέμβριος 1940 Η άμυνα της Κρήτης αναλαμβάνεται από τους Βρετανούς. Η 5η Μεραρχία Κρητών μεταφέρεται στην Αθήνα.

15 Απριλίου 1941 Μετά από αλλεπάλληλες συσκέψεις, αποφασίζεται η κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς.  Σύμφωνα με το σχέδιο Στούντετ και την απόφαση του Χίτλερ εκδίδεται η υπ' αριθμόν 28 διαταγή γενικών κατευθύνσεων (ντερεκτίβα) για την υπό συνθηματική ονομασία MERKUR ( ΕΡΜΗΣ) επιχείρηση για την κατάληψη της Κρήτης. Με σκοπό της χρησιμοποίηση της Νήσου Κρήτης σαν αεροπορική βάση εναντίον της Αγγλίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Στο β' 15ήμερο του Απριλίου σχεδιάζεται η μεταφορά Ελληνικών και Βρετανικών δυνάμεων από την ηπειρωτική Ελλάδα στην Κρήτη.

23 Απριλίου: Η Ελληνική  Κυβέρνηση μεταφέρεται στην Κρήτη.

25 Απριλίου: Αποβιβάζεται στην Κρήτη συμμαχική  δύναμη, που αποτελείται από όγκο της 5ης Νεοζηλανδικής Ταξιαρχίας.

28 Απριλίου: Σύσκεψη στα Χανιά , υπό την προεδρία του Έλληνα πρωθυπουργού Εμμανουήλ Τσουδερού για την Στρατιωτική κατάσταση της νήσου. Επίσης πήραν μέρος Έλληνες και Βρετανοί αξιωματικοί .

29 Απριλίου: Έρχεται στην Κρήτη με το επιτελείο του ο Στρατηγός Φράυμπεργκ , διοικητής της Νεοζηλανδικής Μεραρχίας , ο οποίος την άλλη μέρα αναλαμβάνει την διοίκηση των ελληνοβρετανικών δυνάμεων της Νήσου.

14 Μαΐου: Αρχίζουν οι συστηματικοί βομβαρδισμοί της νήσου για την προπαρασκευή των επιθέσεων.

18 Μαΐου: Προσγειώνονται στα αεροδρόμια της Αττικής οι σχηματισμοί των Γερμανικών αεροπλάνων.

 

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

 

20 Μαΐου: Αρχίζει η επίθεση . Την 6:30 πρωινή οι σταθμοί επιτηρήσεως αναφέρουν την προσέγγιση αεροσκαφών . Λίγο αργότερα σφοδροί βομβαρδισμοί ακούγονται στα Χανιά . Ακολουθεί η πτώση την 7:30 πρωινή των αλεξιπτωτιστών ενώ στους τομείς Ρέθυμνο και Ηρακλείου οι αλεξιπτωτιστές θα πέσουν μετά το μεσημέρι.

21 Μαΐου: Οι Γερμανοί εξακολουθούν να ρίχνουν το κύριο βάρος στο Μάλεμε. Η μοίρα του αγγλικού στρατού χτυπά γερμανική νηοπομπή 18 μίλια έξω από τα Χανιά . Βυθίζονται 15 διάφορων ειδών σκάφη και πνίγονται 4.000 Γερμανοί.

22 Μαΐου: Καταλαμβάνεται το χωριό Μάλεμε από τους Γερμανούς . Απόπειρα ανακαταλήψεως του αεροδρομίου από τις ελληνοβρετανικές δυνάμεις αποτυχαίνει. Ο υποστράτηγος Ρίγκελ , διοικητής των γερμανικών δυνάμεων στην Κρήτη, προσγειώνεται με το επιτελείο του στην δυτική όχθη του Ταυρωνίτη.

23 Μαΐου: Το αντιτορπιλικό "Ντικόι" παίρνει από την Αγία Ρούμελη το βασιλιά και την ακολουθία του, ενώ οι Γερμανοί κινούνται προς την Κάντανο.

25 Μαΐου: Καταλαμβάνεται η Κάντανος.

26 Μαΐου: Καταλαμβάνεται ο Γαλατάς

27 Μαΐου: Αποβιβάζεται στη Σούδα το απόσπασμα των καταδρομών του συνταγματάρχη Λεϋμόκ απο 750 άνδρες που έπαιζε το ρόλο οπισθοφυλακής των βρετανικών δυνάμεων στα Χανιά . Από τον αρχιστράτηγο της Μέσης ανατολής στέλνεται στο διοικητή των Δυνάμεων Κρήτης η διαταγή για την εκκένωση και καταλαμβάνεται η πόλη των Χανίων .

27/5/41 Ο αρχιστράτηγος Μέσης Ανατολής Ουέιβελ αποφασίζει την εκκένωση του νησιού. Στέλνονται πλοία. Πέφτουν τα Χανιά.

28 Μαΐου 1941 Ιταλικά στρατεύματα, προερχόμενα από τα Ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα, αποβιβάστηκαν στην Σητεία και στη συνέχεια κατέλαβαν όλο το Νομό Λασιθίου. Διοικητής ήταν ο Ιταλός Στρατηγός Άγγελος Κάρτας, που έκανε έδρα του νομού τη Νεάπολη.

28 Μαΐου : Οι Άγγλοι εκκενώνουν το Ηράκλειο.

29 Μαΐου : Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν Ηράκλειο και Ρέθυμνο.

30 Μαΐου 1941 Ο διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στρατηγός Φράιμπεργκ αποχωρεί από την Κρήτη.

31 Μάίου 1941 Το τελευταίο Βρετανικό πλοίο παραλαμβάνει μέρος των συμμαχικών στρατευμάτων. Οι δυνάμεις που δεν κατορθώνουν να επιβιβαστούν και που ο αριθμός τους ανέρχεται σε 5.500 άτομα περίπου, παραδίδονται, συλλαμβάνονται ή καταφεύγουν στα βουνά της Κρήτης.

Η γερμανική σβάστικα κυματίζει στο Νησί, η κατοχή απλώνεται σ' αυτό και ταυτοχρόνως αρχίζει και η υψηλόφρονη αντίσταση του Κρητικού λαού. « Στις 3 Ιουνίου 1941 το χωριό Κάνδανος ισοπεδώθηκε, για να μη ξαναχτιστεί πια ποτέ. Αυτή ήταν μία πράξη αντεκδίκησης για τις δολοφονίες Γερμανών αλεξιπτωτιστών, ορεινών δυνάμεων και του σώματος μηχανικού, από τους άνδρες, τις γυναίκες και τους ιερείς που τόλμησαν να αντισταθούν στην πορεία του μεγάλου Ράιχ».

 

ΧΡΟΝΙΚΟ  ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

 

Από τις αρχές Ιουνίου 1941 δημιουργούνται πλήθος από αντιστασιακές οργανώσεις σε ολόκληρη την Κρήτη, όπως του Μανώλη Μπαντουβά στον Αγ. Σύλλα, του Πετρακογιώργη στις καμάρες, η ομάδα του Αδάμη Κρασανάκη (Κρασαναδάμη) στη Δίκτη,  η Οργάνωση Ανωγείων, η ΚΕΕΕ του Ραφτόπουλου στη Βιάννο, η Οργάνωση του Αντ Γρηγοράκη στον Κρουσώνα, η Οργάνωση του Γ Κατσιά στα Σφακιά, η οργάνωση του Μάντακα στα Λευκά όρη, του Γιώργη Κατσιρντάκη στα Χουστουλιανά, κ.α.

Το Νοέμβριο του 1942, το Γενικό Αρχηγείο Αντίστασης Κρήτης εγκαταστάθηκε στη Δίκτη, αρχικά στη μάντρα του καπετάν Κρασαναδάμη και ακολούθως στου Χαμαίτη τη βρύση

Το Δεκέμβρη του 1942 ο Μανώλης Μπαντουβάς διαλύει το λημέρι  του στον Αγ. Σύλλα και με τα άλλα αδέλφια του πάει και βρίσκει τον καπετάν Κρασαναδάμη και τα  αδέλφια του στη Δίκτη. Όταν το 1942, μετά το κτύπημα των δοσίλογων, την τρομοκρατία των Γερμανών (εκτέλεση 62 μαρτύρων στο Ηράκλειο) κυνηγούν τον Μπαντουβά και ντόπιοι δοσίλογοι και Γερμανοί. Προ αυτού ο Μπαντουβάς πάει και βρίσκει τον Κρασαναδάμη και τον στηρίζει. Εκεί έρχονται μετά και ο Ποδιάς, Ζαμπετοχρήστος, οι αξιωματικοί Μπετεινάκης, Πλεύρης, Ραφτόπουλος κ.α. και ιδρύουν το Ενωμένο αντάρτικο με Γενικό αρχηγό τον Μανώλη Μπαντουβά. Αργότερο το Γενικό Αρχηγείο μεταφέρθηκε από τη  μάντρα του Κρασαναδάμη στου Χαμαίτη τη βρύση. Στις 4 Φεβρουαρίου 1943 πέφτει στο Καθαρό της Δίκτης ο Άγγλος Ταγματάρχης Πάτρικ Λη Φέρμορ, σύνδεσμος του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής και το παραλαμβάνουν ο Καπετάν Κρασαναδάμης με τον ήρωα Παύλο Πετράκη. Στις αρχές Αυγούστου 1943 πραγματοποιείται συνάντηση αξιωματικών και καπεταναίων στη μάντρα του καπετάν Κρασαναδάμη, για να προετοιμάσουν την υποστήριξη συμμαχικής Απόβασης, Στις 3 Νοεμβρίου 1943 οι Γκεσταμπίτες με τον Σουμπερτ φτάνουν στο Λασίθι και σφάζουν ή δέρνουν τους Λασιθιώτες. Από εκεί μετά πάνε σε άλλα μέρη της Κρήτης. Στις 12-20 Σεπτεμβρίου γίνεται η νικηφόρα Μάχη της Βιάννου με αρχηγό το Εμμ Μπαντουβά και υπαρχηγούς τον Κρασαναδάμη κ.α. όπου φονεύτηκαν πάρα πολλοί Γερμανοί και αιχμαλωτίστηκε όλο το Γενικό Γερμανικό Επιτελείο και συνάμα ακολούθησε η παράδοση της στρατιάς των Ιταλών, κάπου 7.500 Ιταλοί. Το Δεκέμβριο γίνεται εκτέλεση 12 Γερμανών αξιωματικών στη  μάντρα του Καπετάν Κρασαναδάμη από την ομάδα Μπαντουβά ( ως αντίποινα  τόσο για τη δολοφονία από τους Γερμανούς ενός από τα αδέλφια Μπαντουβά όσο και άλλων Κρητών). Ως αντίποινα οι Γερμανοί καίνε και κατασφάζουν τα χωριά της Βιάνου και Ιεράπετρας Στις 26 Απριλίου 1944 πραγματοποιήθηκε  η απαγωγή του στρατηγού Κράιπε από τους  W. S. Moss και o P. L. Fermor και Κρήτες αντιστασιακούς Γιώργη Τυράκη, Μ. Πατεράκη κ.α. Ήταν μια τολμηρή και μοναδική ενέργεια, η οποία καταρράκωσε το ηθικό των κατακτητών Γερμανών, και έκανε υπερήφανους όλους τους Κρητικούς. Από την άλλη η πράξη αυτή είχε  άσχημες συνέπειες (παρά πολλά θύματα) λόγω της εκδίκησης των Γερμανών. Στις 16 Σεπτεμβρίου ο Στρατηγός Κάρτα με δύο ανώτερους αξιωματικούς του επιτελείου του και το Λοχαγό Ταβάνα παραδίνονται. Σε σύσκεψη που πραγματοποιείται στους Ποταμούς, μεθοδεύεται η φυγάδευση του Κάρτα. Στη σύσκεψη παίρνουν μέρος ο πρώην Βουλευτής και Υπουργός Στυλιανός Κούνδουρος, ο Άγγλος Λη Φέρμορ, ο στρατιωτικός Διοικητής Νομού Λασιθίου Συνταγματάρχης Νικόλαος Πλεύρης και ο καπετάνιος Κρασανάκης Αδάμ. Οι δύο Ιταλοί αξιωματικοί με τους επιτελείς τους παραλαμβάνονται από ομάδα ανταρτών με επικεφαλής τον Αδάμ Κρασανάκη στο Μέσα Λασίθι. Αφού διανυκτέρευσαν στο χωριό Μαγουλά, οδηγήθηκαν μέσω Επανωσήφη και Αχεντριά στην περιοχή Τσούτσουρος. Στις 20 Σεπτεμβρίου καταφτάνει στη θέση Μαριδάκη, Αγγλικό σκάφος επιφάνειας, στο οποίο επιβιβάζεται ο Κάρτα με τους επιτελείς του. Στη συνέχεια την ήπια ιταλική κατοχή διαδέχεται η επαχθέστερη Γερμανική. Τον Αύγουστο του 1944 γίνονται σαμποτάζ (κάψιμο αποθηκών βενζίνης, ανατινάξεις εγκαταστάσεων κ.α.) στις Δαφνές, και Αποστόλους Πεδιάδος, στο Δράσι Μεραμβέλου κ.α. από τους Κρασαναδάμη, Χαιρέτη, Φιλεντέμ κ.α. ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΒΑΘΥΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΓΕΡΜΑΝΩΝ Η Γερμανική κατοχή παίρνει τέλος στις 9 Μαΐου 1945, με την υπογραφή της συνθήκης παράδοσης των Γερμανοιταλικών δυνάμεων.   ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΟ ΛΗΜΕΡΙ ΣΤΗ ΜΑΝΤΡΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΑΝΑΔΑΜΗ & ΣΤΟΥ ΧΑΜΑΙΤΗ  ΣΤΗ ΔΙΚΤΗ   ΚΑΠΕΤΑΝ ΑΔΑΜΗΣ ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ Ή  ΚΡΑΣΑΝΑΔΑΜΗΣ   Ο Καπετάν Κρασαναδάμης ( 1887 – 1981 μ.Χ.) έλαβε μέρος σε όλους τους αγώνες της Κρήτης από  το 1912 και εξής. καταρχήν πηγαίνει ως εθελοντής το 1912 στην Ήπειρο και παίρνει μέρος στις μάχες μαζί με άλλους εθελοντές Κρητικούς του ηπειρωτικού αγώνα, γίνεται σωματοφύλακας του Κωνσταντίνου  και είναι αυτόπτης μάρτυρας της παράδοσης των Ιωαννίνων στον Κωνσταντίνο. Παίρνει μέρος, εθελοντικά πάλι, στη Μάχη της Κρήτης  το Μάη του 1941 στον Τομέα Ηρακλείου. Είναι από τους πρωταγωνιστές της Εθνικής αντίστασης Κρήτης.  Το Ιούνιο του 1941 ιδρύει την αντάρτικη ομάδα Λασιθίου και γι αυτό άλλωστε και ονομάστηκε έτσι το λημέρι της Δίκτης, δηλαδή «Λημέρι στου Κρασαναδάμη τη μάντρα». Όταν το 1942, μετά το κτύπημα των δοσίλογων, την Τρομοκρατία των Γερμανών (εκτέλεση 62 μαρτύρων στο Ηράκλειο) κυνηγούν τον Μπαντουβά και ντόπιοι δοσίλογοι και Γερμανοί. Προ αυτού ο Μπαντουβάς πάει και βρίσκει τον Κρασαναδάμη και τον στηρίζει. Ο Κρασαναδάμης πήρε μέρος στη Μάχη της Βιάννου, στο Σαμποτάζ στο Δράσι Μεραμβέλου τον Αύγουστο του 1944, σ’ αυτόν παραδόθηκε ο Ιταλός στρατηγός Κάρτας κ.α. Στο λημέρι του, αρχές Αυγούστου 1943, πραγματοποιήθηκε συνάντηση αξιωματικών και καπεταναίων, για να προετοιμάσουν την υποστήριξη της συμμαχικής Απόβασης, καθώς και την απαγωγή αρχηγών των κατακτητών. Η οικογένειά του Κρασαναδάμη διέθετε πάρα πολλούς άντρες και συνάμα ο ίδιος ήταν ο πιο μεγάλος κτηνοτρόφος της Κρήτης. Εξ ου και η φράση «Στου Κρασανάδη τη μάντρα σ΄έχω», δηλαδή μη ζητάς πολλά, γιατί δεν έχω όσα έχει ο Κρασαναδάμης. Ο Κρασαναδάμης είχε 5 γιους (Γιώργη, Βασίλη, Μανώλη, Γιάννη και Λευτέρη), 5 αδέλφια (Αδάμης, Γιάννη, Τηλέμαχο, Αντώνη, Νικόλη ), 19 τότε εμπόλεμους ανιψιούς, πρόσθεσε δεύτερα κ.τ.λ. ξαδέλφια, γαμβρούς, σύντεκνους, συμπέθερους, φίλους κ.τ.λ.     Ο Κρασαναδάμης, ο λαϊκός αγωνιστής και αρχηγός των ανταρτών του Ε.Α.Μ. και μετά τη διάσπαση της Ε.Ο. Λασιθίου, συνεχίζει αυτοβούλως την παράδοση των λαϊκών αγωνιστών του Οροπεδίου (στα μέτρα τα δικά του), του καπετάν Καζάνη και Βασιλογιώργη, συγκαταλέγεται στις μεγάλες μορφές των καπεταναίων της Κρήτης, Μπαντουβά, Ποδιά, Πετρακογιώργη, Σατανά, Λεμονιά και Δραμουντάνη, Πατεράκη και Σήφη Νάνη (Αντώνης Σανουδάκης, συγγραφέας της Αντίστασης 1941 – 1944). Ο καπετάν Μ. Μπαντουβάς λέει στα απομνημονεύματά του: << Ο Κρασαναδάμης είναι ο πιο τίμιος και ηρωικός αγωνιστής της Κρητικης Αντίστασης>>. Και οι διδάκτωρ και συγγραφέας της Αντίστασης Α. Σανουδάκης συμπληρώνει: <<Πράγματι διέθεσε όλο-του το είναι και την περιουσία του για τον Αγώνα, μπήκε μεγαλοβοσκός και βγήκε φτωχός. Και μάλιστα δεν παραπονέθηκε γι αυτό, ούτε και ζήτησε ποτέ αποζημιώσεις ούτε και διακρίσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο τέλος της Κατοχής πρόσφερε την Αρχηγία Λασιθίου στον Νίκο Πλέυρη το συνταγματάρχη, γιατί όπως λέει « εγώ ‘μουν βοσκός, ενώ αυτός ήταν στρατιωτικός». Είναι πράξη ανθρώπου που έχει βαθιά συνείδηση του εαυτού του και συναίσθηση του προορισμού του. Γιατί σαν και το Μπαντουβά έβαζε πάνω απ’ όλα την αγάπη για το τόπο-του>>.    Η ΑΠΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ & ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΤΗΣ ΒΙΑΝΝΟΥ. Μετά την  Μάχη της Βιάννου, οι αντάρτες Μπαντουβά – Κρασαναδάμη αιχμαλώτισαν 15 Γερμανούς αξιωματικούς και τους πήγαν  στη μάνδρα του Κρασαναδάμη. Μετά από αυτό οι Γερμανοί άρχισαν να τους ψάχνουν και συνάμα να σφάζουν τον κόσμο και να κατακαίγουν τα χωριά γύρω από την Βιάννο, όχι μόνο για εκδίκηση, αλλά και για να μαρτυρήσουν που έκρυβαν οι αντάρτες τους Γερμανούς αξιωματικούς. Μαθαίνοντας  οι Γερμανοί από προδότες ότι οι αντάρτες είχαν μεταφέρει τους Γερμανούς αξιωματικούς  στην Δίκτη, την περικύκλωσαν και η Δίκτη έγινε «νεκρή ζώνη» . Δηλαδή όποιος αντάρτης ή Έλληνας έμπαινε ή έβγαινε από αυτή  τη ζώνη (περικύκλωση) εκτελούνταν επί τόπου. Εμπρός σε αυτό το γεγονός έφυγαν κρυφά και άμεσα όλοι οι αντάρτες της Δίκτης. Πριν φύγουν, όμως, κάποιος από την ομάδα Μπαντουβά, ως εκδίκηση για το φόνο ενός αδελφού του Μανώλη Μπαντουβά από τους Γερμανούς, σκότωσε όλους τους Γερμανούς αξιωματικούς  και κατόπιν έφυγε χωρίς να θάψει τα πτώματα. Μαθαίνοντας αυτό ο Κρασαναδάμης  στη Μεσσαρά, όπου είχε καταφύγει, σκέφτηκε ότι αν βρουν οι Γερμανοί τα πτώματα των αξιωματικών τους σε Λασιθιώτικη περιοχή, αμέσως θα σκότωναν όλους τους Λασιθιώτες ή θα έκαναν τα ίδια και χειρότερα από αυτά που είχαν κάνει στη Βιάννο. Προ αυτού παίρνει μαζί του τον γιο του Γιώργη και τα αδέλφια του Τηλέμαχο και Νικόλη, καθώς και τους δυο γιους του Νικόλη, τους Κωστή και Γιάννη,  και αψηφώντας για τη ζωή τους πήγαν στη Δίκτη και έριξαν τα πτώματα σε μια  Λατσίδα (Οι άλλοι δεν ήθελαν να πάνε και γιατί φοβόντουσαν και γιατί τα πτώματα μυρίζουν συνάμα  έπρεπε να κουβαληθούν σε απόσταση ανηφορική και δύσβατη γύρω στα 100Ο μ.). Κατόπιν διάδωσε έντεχνα ότι οι Γερμανοί αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν στη Μέση Ανατολή και έτσι σώθηκε το Οροπέδιο Λασιθίου. Μετά την απελευθέρωση, το 1960 συγκεκριμένα, ο γιος του καπετάν Κρασαναδάμη, ο Γιώργης, κατέβηκε στη Λατσίδα με σκοινί και έβγαλε τα οστά των Γερμανών και τα παρέδώσε στην Γερμανική αφιλοκερδώς ( και όχι με χρήματα, όπως του έλεγαν άλλοι να κάνει και ως αποζημίωση, αν και τον είχαν οι Γερμανοί επικηρύξει σε θάνατο για την αντιστασιακή του δράση. Τα οστά παραδόθηκαν με πρωτόκολλο που υπέγραψε και ο τότε πρόεδρος της Κοινότητας Αγ. Γεωργίου και στη συνέχεια ενταφιάστηκαν στο Γερμανικό Νεκροταφείο Χανίων. Ο καπετάν Γιώργης ΚΡΑΣΑΝΆΚΗς γεννήθηκε το 1915 στο χωριό Άγιος Γεώργιος και ήταν το 6 από τα 9 παιδιά του Καπετάν Αδάμη Κρασανάκη (Κρασαναδάμη) και της Αλεξάνδρας Πλεύρη. Υπήρξε ένας αγνός, τίμιος και εργατικός Κρητικός. Αγαπούσε υπερβολικά τον τόπο του και ήταν ένας από τους πιο φανατικούς και αντιπροσωπευτικούς τύπους Κρητικών. Έλαβε μέρος και στη Μάχη της Κρήτης και στην Εθνική αντίστασης Κρήτης. Ήταν κλάσεως του 1938 και υπηρετούσε ως στρατιώτης στο 43ο Σύνταγμα Πεζικού (11ος  Λόχος) Κρήτης, όταν γινόταν οι επιχειρήσεις των Γερμανών για την κατάληψη της Κρήτης, με τους οποίους έδωσε μάχη και στα Χανιά και στο Ηράκλειο. Μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς και την αποχώρηση των στρατευμάτων που βρίσκονταν στην Κρήτη στη Μέση Ανατολή, ο Γιώργης Κρασανάκης μαζί με πολλούς άλλους  (στρατιώτες και πολίτες: αδέλφια Μπαντουβά, Ποδιά, Μπουτζαλή, Καρά, Ζαμπετοχρήστο κ.α.) δεν το έβαλαν κάτω, αλλά αποφάσισαν μετά από ορκωμοσία στον Αγ. Σύλλα τη συνέχιση του αγώνα εναντίον των Γερμανών. Στην συνέχεια κάνανε λημέρι στη μάντρα του πατέρα του, στη μάντρα του Καπετάν Κρασαναδάμη στη Δίκτη, όπου μαζί με όλη την οικογένεια Κρασανάκη (αδέλφια, θείους, ξαδέλφια), καθώς και με άλλους Λασιθιώτες δημιούργησαν έναν από τους πρώτους σημαντικούς αντιστασιακούς πυρήνες της Κρήτης.  Το Νοέμβριο του 1942, το Γενικό Αρχηγείο Αντίστασης Κρήτης εγκαταστάθηκε στη Δίκτη, αρχικά στη μάντρα του καπετάν Κρασαναδάμη και ακολούθως στου Χαμαίτη τη βρύση, και εκεί ανατέθηκε στον Γιώργη Κρασανάκη η Διοίκηση ομάδας ως οπλαρχηγού με τομέα δράσης την ανατολική Δίκτη (Καθαρό – Λάζαρος) και με την οποία έλαβε μέρος στην 8ημερη Μάχη της Βιάνου στις 25 Σεπτεμβρίου 1943 όπου φονεύτηκαν πάρα πολλοί Γερμανοί και αιχμαλωτίστηκε όλο το Γενικό Γερμανικό Επιτελείο και συνάμα ακολούθησε η παράδοση της στρατιάς των Ιταλών, κάπου 7.500 Ιταλοί. Από τα αρχεία της Γκεστάμπο, του Γερμανικού Γενικού Επιτελείου Κατοχής/ Διοίκησης Χανίων, διαβάζουμε και ότι ο Γεώργιος Αδάμ Κρασανάκης μαζί με άλλους Κρητικούς αντιστασιακούς (Μπαντουβά, Πετρακογιώργη κ.α.) επικηρύχθηκαν  για την αντιστασιακή τους Δράση. Και για όλα αυτά του απενεμήθησαν μετάλλια τόσο από το ΓΕΣ και την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ όσο και  από άλλους Φορείς: Νομαρχία Λασιθίου, ΠΑΓΚΡΗΤΙΑ ΕΝΩΣΗ, ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΚΡΗΤΩΝ ΠΕΙΡΑΙΑ κ.α. Ο καπετάν Βασίλης Κρασανάκης ήταν ο μεγαλύτερος από τους γιους  του Καπετάν Αδάμη Κρασανάκη (Κρασαναδάμη) και της Αλεξάνδρας Πλεύρη. Στις 3 Νοεμβρίου 1943 οι Γκεσταμπίτες με τον Σουμπερτ φτάνουν στο Λασίθι και σφάζουν και δέρνουν τους Λασιθιώτες, για να μαρτυρήσουν ποιοι είναι οι αντάρτες του καπετάν Κρασαναδάμη και που βρίσκεται το καταφύγιο τους στη Δίκτη.  Στο μαγαζί του Χριστόφορου Πλεύρη στον Αγιο Γεώργιο βασανίζεται και ο καπετάν Βασίλης, που όμως τόσο αυτός όσο και οι υπόλοιποι δεν δεν μαρτύρησαν τίποτα. Θύματά τους ήταν τα αδέλφια Πυθαρούλη από το Τζερμιάδω, ο Καροφυλάκης από την Κουδουμαλιά κ.α. Από μια διασωθείσα κατάσταση ανταρτών – συνεργατών επαρχίας Λασιθίου με τους οποίους ο Κρασαναδάμης ίδρυσε το λημέρι του στη μάντρα του, διαβάζουμε: Ψυχρό: Μηλιαράς Κωνσταντίνος του Γεωργίου και της Δέσποινας, κλάσης 1940, Πιταροκοίλης Μιχ του Νικολάου και της Καλλιόπης, κλάσης 1937, Σηφάκης Δημήτριος του Ιωάννου και της Κλεάνθης, κλάσης 1933, Κανδυλογγιανάκης Ευάγγελος του Γεωργίου και της Ξένιας, κλάσης 1941, Χαλαμπαλάκης Εμμ του Ιωάννου και της Ελ., κλάσης 1927, Καραβαλάκης Μιχαήλ του Ιωάννου και της Καλιόπης, κλάσης 1927…………. Άγιος Γεώργιος: Σπανάκης Ηλίας του Γεωργίου και της Χρισ., κλάσης 1915, Κουνετάκης Γεώργιος του Ζαχαρία (κλάσης 1934), Κρασανάκης Αδάμ του Εμμ, κλάσης (μη ευανάγνωστο), Κρασανάκης Δημήτριος του Εμμ και της Μαρίας, κλάσης 1940. Πετράκης Νικόλαος του Εμμ και της Μαρίας, κλάσης 1936, Πετράκης Παύλος του Εμμ και της Μαρίας, κλάσης 1907), Χατζάκης Νικόλαος του Εμμ και της Ζαχαρένιας, κλάσης 1920, Αγαπάκης Εμμ. του Αντωνίου και της Καλ., κλάσης 1924, Γαλανάκης Εμμ του Κωνσταντίνου και της Αννας, κλάσης 1931, Γαλανάκης Βασιλ., Κασαπάκης Αντώνιος του Κωνσταντίνου και της Μαρίας, κλάσης 1923, Πλέβρης Εμμ του Νικολάου και της Ελένης, κλάσης 1934, Πλέβρης Γεώργιος του Δημ και της Αναστασίας, κλάσης 1904, Πλέβρης Εμμ του Δημ, και της Καλλιόπης, κλάσης 1904, Πλεβράκης Γεώργιος του Εμμ και της Χρυσής, κλάσης 1938, Τσουκάκης Νικόλαος του Ιωάννη και της Μαρίας, κλάσης 1933, Πλέβρης Τηλέμαχος του Γεωργίου και της Αριστέας, κλάσης 1938……….. Πλάτη: Εργαζακης Ιωάννης του Εμμ και της Μαρίας, κλάσης 1924, Χαραλαμπάκης Μιχ του Ζαχ. και της Αικ., κλάσης 1924, Παπαχρονάκης Γεώργιος του Εμμ και της Πραξ., κλάσης 1928, Ζαχαριάδης Γεώργ, του Νικολάου και της Μαρίας, κλάσης 1927, Παπαδημητράκης Νικόλαος του Ιωάννου και της Μαρίας, κλάσης 1947, Χαραλαμπάκης Αριστ. του Ζαχ. και της Αικ., κλάσης 1928, Παπαχρονάκης Δημήτριος του Κωνσταντίνου και της Αννας, κλάσης 1941, Παπαχρονάκης Μιχ του Κωνσταντίνου και της Αννας, κλάσης 1936, Χατζογιάννης Γεώργιος του Μιχ…. Κουδουμαλιά: Βισκαδούρος Γεώργιος  του Μιχαήλ και της Ευφρ., κλάσης 1934, Παπαδάκης Ιωάννης του Γεωργίου και της Καλλιόπης, κλάσης 1920, Κασαπάκης Μιχαήλ τους Εμμ και της Φωτεινής, κλάσης 1944, Κασαπάκης Γεώργιος τους Εμμ και της Φωτεινής, Ανυφαντάκης Γεώργιος του εμμ και της Ελ., κλάσης 1925, Ανυφαντάκης Ιωάννης τους Εμμ και της Ελένης, κλάσης 1932, Στρατάκης Χαράλαμπος του Χαρ. Και της Μαρίας, κλάσης 1932, Ανυφαντάκης Μιχαήλ… Αβρακόντε: Χριστοφάκης Εμμ του Ιωαν, και της Καλλιόπης, κλάσης 1925, Χριστοφάκης Αριστείδης του Ιωάν και της Καλλιόπης, Καλικάκης Θεοφρ. Του γεωργίου και της Π, κλάσεως 1947, Τζιράκης Αριστοτέλης του ιχ. Και της Αρ., κλάσης 1927, Καλυκάκης Χαρίδημος του Γεωργίους, κλάσης 1927, Βελιβασάκης Ιωάννης (παπάς) του Ιωάννη και της Αργ., κλάσης 1919, Φουκαράκης Ελευθέριος του Ξ, κλάσης 1937, Γαλανάκης Ιωάννης του Γεωργίου και της Καλλ., κλάσης 1921, Καλυκάκης Γεώργιος του Κωνσταντίνου και της Μαρίας, κλάσης 1934,… Κάτω Μετόχι: Τζανάκης Γεώργιος του Ζαχαρία και της Μαρίας, κλάσης 1934, Μπουτσάκης Γεώργιος του Εμμ  και της Ανδρ., κλάσης 1934, Μενδελανάκης Τ. του εμμ και της μαρίας, κλάσης 1943,…. (ακολουθούν και άλλα ονόματα)  Λασιθιώτικες Μαδάρες, λημέρι στη μάντρα Κρασαναδάμη (στη θέση Βιτσιλόνερο της Δίκτης): Ν. Μπαντουβάς (με σταυρό), Α. Μπουτζαλής, Μ. Αρβανιτάκης, Π. Ζωγραφιστός, Γ. Τσαντηράκης, δ. Σκουλάς, Γ. Χαιρέτης, Γ. Επιτροπάκης, Ελλη Λουλακάκη Πηγές: 1. Από τις Αφηγήσεις σε μένα τον ίδιο από τους ίδιους τους Καπετάνιους  Κρασαναδάμη (παππούς μου)  και Μανώλη Μπαντουβά (νονός της αδελφή μου ΝΙΚΗΣ). 2. Τα βιβλία:  Απομνημονεύματα Τσώρτσιλ και Στούντεντ “Η Μάχη της Κρήτης”. «Απομνημονεύματα Καπετάν Μανώλη Μπαντουβά», Αντώνη Σανουδάκη, «Βήματα Λευτεριάς -  Καπετάν Κρασαναδάμη», Αντώνη Σανουδάκη, Οι Αγώνες των Μεσσαριτών Κρήτης, Στ. Ταβερναράκη,  Μέσα Λασίθι – Ιστορία Κρητων, Εμμ. Ι., Φαρσάρη. Η παρούσα μελέτη αναγνώστηκε στην εκδήλωση για τη Μάχη της Κρήτης,  που έγινε από το Σύλλογο Κρητών στην Πλατεία Αγίας Παρασκευής, παρουσία 10.000 και άνω κόσμου.   ΠΗΓΗ: http://www.krassanakis.gr/krasanadamis.htm